Home Philanews 01-2021

Micro-organismen zijn niet waarneembaar met het blote oog, maar hun invloed op ons dagelijks leven en op het hele ecosysteem valt niet te onderschatten. Deze wetenschappelijke uitgifte toont hoe het microscopisch kleine leven eruit ziet. Voor de uitgifte werkte bpost nauw samen met Belspo, dat het wetenschapsbeleid in België opvolgt. Communicatiemedewerker Virginie Storms: “In 2019 bracht bpost samen met Belspo een uitgifte over de Belgische ruimtevaart uit. Van het macroscopische gaan we nu naar het microscopische. We zijn altijd op zoek naar manieren om het nut en de positieve eigenschappen van micro-organismen aan te tonen. Want veel mensen zien ze nog altijd als ziektemakers en gevaarlijk, terwijl het overgrote deel zeer nuttig is. Dat genuanceerdere verhaal willen we met deze uitgifte benadrukken.”  De micro-organismen op de uitgifte komen uit de collecties van mircro- organismen, ondergebracht in universiteiten en wetenschappelijke instellingen, die samen de Belgian Co-ordinated Collections of Micro-organisms of BCCM-consortium vormen. Virginie Storms: “De BCCM heeft als belangrijkste doeleinden: de (micro)biodiversiteit bewaren en micro-organismen beschikbaar stellen aan iedereen die er nodig heeft.“ Dat gaat zowel over wetenschappers die ze nodig hebben voor hun onderzoek, als over bedrijven uit de voedingssector zoals bakkerijen en brouwerijen, tot andere sectoren van de biotechnologie die bijvoorbeeld zoeken naar biologische alternatieven voor chemische toepassingen. “Vandaag stellen we zo'n 300.000 biologische materialen ter beschikking, dat maakt van de BCCM een van de grotere collecties in Europa. Maar dat is nog maar een fractie van wat er zich aan micro-organismen in de natuur bevindt. Er kunnen er nog veel bij komen.” Wim Vandersleyen, die eerder ook de uitgifte over de ruimtevaart ontwierp voor bpost, stond in voor deze creatie boordevol informatie. Alvorens hij aan de slag ging, werd hij ondergedompeld in een voor hem onbekende wereld. “Met een uitleg en rondleiding in de labo’s van de UCLouvain. Dat vind ik interessant: me inwerken in een thema om dan een verhaal te brengen dat duidelijk is voor het brede publiek. Alles werd uiteraard gecheckt door wetenschappers.” Microscopisch beeld De kennismaking met de wereld van de micro-organismen hielp de invalshoek van de uitgifte scherpstellen, vertelt Wim. “De uitgifte laat zien hoe de micro-organismen zichtbaar zijn: door een lichtmicroscoop, als cultuur in een petrischaal of via een elektronenmicroscoop.” Bovenaan links staat een tekening van een lichtmicroscoop, twee lijnen verbinden de microscoop met de twee micro-organismen die zo in beeld zijn. “De schaal van waarneming is op de postzegels weergegeven. In het midden zie je een beeld op ware grootte van bacteriekolonies, gekweekt in een petrischaal. Vandaar de cirkelvorm. Onderaan staat een verwijzing naar een elektronenmicroscoop. Een elektronenmicroscoop schiet elektronen af op het object en door de terugkaatsing van de elektronen krijg je een soort röntgenbeeld dat een nog veel sterkere vergroting geeft dan de lichtmicroscoop. De tekening naast die postzegels verwijst naar een atoom. De zigzaglijnen zijn röntgenstralen die vrijkomen in dat proces.” Zowel de postzegels als het blaadje bevatten heel veel informatie. “Het was een uitdaging om een gigantische hoeveelheid informatie in twee talen op een leesbare manier op een kleine oppervlakte te krijgen. Maar van dat puzzelen word ik blij. Ik start met de zoektocht naar het perforatieschema waarin ik alle informatie kan verwerken. Hier heb ik minstens een tiental perforatieschema's uitgeprobeerd. Het heeft weinig zin om met een fantastisch ontwerp af te komen als dan blijkt dat je het er niet op krijgt.” Geïntrigeerd door de wondere wereld van de micro-organismen? De First Day Sheet geeft meer achtergrondinformatie over de getoonde micro-organismen. Voor de speurneuzen: wie vindt het micro-element dat we hebben toegevoegd aan de uitgifte? Verweven in ons dagelijks leven: micro-organismen in de kijker Microformaat, maxi impact: micro-organismen MICRO-ORGANISMEN IN DE KIJKER Gelimiteerde postzegeluitgifte 7 20